Khói hàn thiếc: Độc hại thế nào? Tác động & Bảo vệ

Khói hàn thiếc có độc không? Đây là câu hỏi khiến nhiều người làm việc trong ngành điện - điện tử, cơ khí và sản xuất linh kiện băn khoăn, đặc biệt khi phải tiếp xúc với khói hàn thường xuyên. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng An Toàn Việt tìm hiểu toàn diện về thành phần, tác hại tiềm ẩn và các biện pháp bảo vệ cần thiết.

Khói hàn thiếc là gì?

Khói hàn thiếc là loại khói sinh ra trong quá trình hàn điện khi thiếc (hoặc hợp kim hàn có chứa thiếc) bị nung nóng đến nhiệt độ nóng chảy. Quá trình này thường sử dụng dây hàn có chứa chì và chất trợ hàn (flux), từ đó sinh ra hỗn hợp khí và hạt bụi kim loại siêu nhỏ - được gọi chung là khói hàn thiếc.

Khói hàn thiếc là hỗn hợp khí và hạt bụi kim loại

Khói này chứa nhiều thành phần tiềm ẩn độc hại như:

- Chì trong khói hàn thiếc: Là kim loại nặng gây hại cho hệ thần kinh và có thể tích tự lâu dài trong cơ thể.

- Flux trong khói hàn thiếc: Khi cháy có thể tạo ra các hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC) và axit gây kích ứng hệ hô hấp.

- Các kim loại khác (như kẽm, đồng, niken, mangan…): Tùy thuộc vào loại vật liệu được hàn và dây hàn sử dụng.

Tuy khói hàn thiếc thường không thấy rõ bằng mắt thường (vì hạt bụi siêu mịn) nhưng việc hít khói hàn thiếc thường xuyên có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng nếu không có biện pháp bảo vệ phù hợp.

Khói hàn thiếc có độc không?

Câu hỏi “khói hàn thiếc có độc không?” là mối quan tâm lớn đối với những người làm việc trong lĩnh vực cơ điện, điện tử và sản xuất công nghiệp. Trên thực tế thì khói hàn thiếc không phải là loại khí sạch - nó là hỗn hợp phức tạp gồm các hạt bụi kim loại siêu mịn và khí độc sinh ra trong quá trình nung nóng thiếc và flux (chất trợ hàn). Khi sử dụng dây hàn có chứa chì, mức độ độc hại càng tăng cao.

Mối nguy hiểm từ khói hàn thiếc

Theo nhiều nghiên cứu, việc hít khói hàn thiếc gây ung thư là hoàn toàn có cơ sở - đặc biệt khi làm việc thường xuyên trong môi trường kín, không có máy hút khói hàn thiếc hoặc các biện pháp bảo hộ đúng cách.

Tóm lại, làm việc với thiếc hàn có độc không? - Câu trả lời ở đây sẽ là có, nếu bạn không kiểm soát được môi trường làm việc, thành phần vật liệu sử dụng và không áp dụng đầy đủ các biện pháp an toàn khi hàn thiếc.

Các tác hại tiềm ẩn của việc hít phải khói hàn thiếc

Tiếp xúc lâu dài với khói hàn thiếc mà không có biện pháp bảo vệ đúng cách có thể dẫn đến nhiều hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Dưới đây là những tác hại của khói hàn thiếc thường gặp mà bạn cần cảnh giác:

Những tác hại nguy hiểm từ khói hàn thiếc gây ra

- Tổn thương hệ hô hấp

Khói hàn thiếc chứa các hạt bụi kim loại siêu mịn và khí độc, có thể xâm nhập sâu vào phổi. Khi hít khói hàn thiếc thường xuyên, bạn dễ gặp các triệu chứng như ho kéo dài, đau họng, khó thở, thậm chí dẫn đến viêm phổi mãn tính hoặc hen suyễn nghề nghiệp.

Đặc biệt, thành phần flux trong khói hàn thiếc khi đột nóng sinh ra axit và formaldehyde - hai chất gây kích ứng mạnh cho niêm mạc đường hô hấp.

- Nguy cơ nhiễm độc chì

Nếu sử dụng dây hàn chứa chì, chì trong khói hàn thiếc có thể dễ dàng xâm nhập vào cơ thể qua đường hô hấp hoặc qua da. Khi tích tụ, chì gây hại cho gan, thận, hệ thần kinh và hệ sinh sản. Trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai càng dễ bị ảnh hưởng nặng nề hơn nếu tiếp xúc gián tiếp.

- Khả năng gây ung thư

Một trong những lo ngại lớn nhất là khói hàn thiếc gây ung thư. Khi hàn trên bề mặt kim loại có chứa hợp chất như crom, niken hoặc cadmium, khói sinh ra có thể là tác nhân sinh ung thư theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Những người làm việc trong môi trường hàn kín, thiếu hệ thống hút khói hàn thiếc hoặc không đeo khẩu trang phù hợp sẽ có nguy cơ cao hơn.

>> Các loại khẩu trang phổ biến trên thị trường hiện nay (2025) 

Tác hại gây ra từ khói hàn thiếc

- Rối loạn thần kinh và tâm thần

Tiếp xúc lâu dài với các kim loại nặng trong khói hàn như mangan có thể gây tổn thương thần kinh trung ương. Người bệnh có thể gặp các biểu hiện như mất thăng bằng, run tay, giảm trí nhớ và thậm chí các triệu chứng tương tự Parkinson.

- Ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản

Một số nghiên cứu cho thấy, nam giới tiếp xúc lâu dài với khói hàn có thể gặp vấn đề về giảm chất lượng sức khỏe, trong khi phụ nữ có nguy cơ sảy thai cao hơn nếu làm việc trong môi trường không có biện pháp an toàn khi hàn thiếc phù hợp.

Các biện pháp phòng tránh và giảm thiểu tác hại của khói hàn thiếc

Để hạn chế tối đa những tác động xấu đến sức khỏe từ khói hàn thiếc, người lao động và doanh nghiệp cần áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp an toàn khi hàn thiếc. Dưới đây là các cách phòng tránh hiệu quả.

- Sử dụng khẩu trang và mặt nạ phòng độc chuyên dụng

Một trong những biện pháp cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng là sử dụng đúng loại khẩu trang hoặc mặt nạ phòng độc khi làm việc với thiếc hàn.

Mặt nạ phòng độc ngăn ngừa nguy hiểm từ hàn thiếc

Khẩu trang than hoạt tính: Giúp lọc một phần khí độc và bụi mịn.

Mặt nạ phòng độc có màng lọc khí hữu cơ và kim loại nặng: Dành cho những môi trường có nồng độ khói cao, giúp ngăn ngừa hít phải chì, formaldehyde và các chất nguy hiểm khác trong khói hàn thiếc.

Việc đeo khẩu trang đạt chuẩn giúp giảm đáng kể lượng khí độc hít vào, đặc biệt trong các không gian làm việc kín hoặc thiếu thông gió.

- Trang bị máy hút khói hàn thiếc

Máy hút khói hàn thiếc là thiết bị thiết yếu tại các xưởng hàn chuyên nghiệp. Thiết bị này có nhiệm vụ hút toàn bộ khói hàn thiếc ngay tại nguồn phát sinh, lọc sạch qua màng than hoạt tính hoặc HEPA, sau đó trả lại khí sạch cho môi trường làm việc.

Máy hút khói hàn thiếc

Ưu điểm:

Giảm khói tồn đọng trong không khí.

Bảo vệ cả người thợ lẫn những người xung quanh.

Nâng cao hiệu suất làm việc trong môi trường an toàn.

- Làm việc trong không gian thông thoáng

Bố trí khu vực hàn có hệ thống thông gió tự nhiên hoặc cơ học hiệu quả. Nếu làm việc trong phòng kín, nên mở cửa sổ, lắp quạt hút gió hoặc sử dụng hệ thống điều hòa có lọc không khí. Không nên hàn trong không gian nhỏ, bí bách - vì khói sẽ tích tụ nhanh và gây độc hại cao hơn.

- Sử dụng dây hàn không chì

Chì là thành phần độc hại hàng đầu trong khói hàn thiếc. Do đó, hãy ưu tiên sử dụng dây hàn không chứa chì hoặc đạt chuẩn RoHS. Tuy giá thành có thể cao hơn đôi chút, nhưng mức độ an toàn sức khỏe lại vượt trội.

Khói hàn thiếc tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe như các vấn đề về hô hấp, ngộ độc chì và thậm chí là ung thư. Để bảo vệ bản thân, người lao động cần sử dụng đầy đủ các biện pháp an toàn như khẩu trang, mặt nạ phòng độc và máy hút khói hàn thiếc.

Nếu bạn đang tìm kiếm các thiết bị bảo hộ lao động chất lượng, An Toàn Việt là nơi chuyên cung cấp các sản phẩm bảo vệ sức khỏe như khẩu trang, mặt nạ phòng độc và nhiều thiết bị bảo hộ khác.