Mùi Sơn Có Độc Không? Tác Hại & Cách Phòng Tránh

Sơn vốn là một vật liệu phổ biến trong xây dựng và trang trí nhưng mùi sơn có độc không vẫn là mối lo ngại của nhiều người. Mỗi loại sơn đều tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe khi tiếp xúc lâu dài hoặc trong môi trường thông gió kém. 

Bài viết sau sẽ phân tích chi tiết các tác hại của mùi sơn, bao gồm cả sơn PU, sơn gỗ - cùng giải pháp phòng tránh hiệu quả. Ai đang chuẩn bị sơn nhà, sơn nội thất hoặc thường xuyên phải phun sơn có độc hại không, đều nên đọc kỹ để bảo vệ bạn và gia đình.

Mùi sơn có độc hay không?

Sơn là hỗn hợp gồm chất đóng rắn (Resin), dung môi, chất tạo màng, chất màu và phụ gia. Mùi sơn có độc không phụ thuộc vào thành phần dung môi, quyết định phát tán khí độc như VOC, xăng thơm, toluene, benzen… Chất này khi bốc hơi và ngửi phải có thể gây hại cho đường hô hấp, thần kinh và cả các cơ quan nội tạng nếu tiếp xúc dài ngày.

Các loại sơn với mức độ nguy hại khác nhau

Nhóm VOC và mức độ nguy hại:

- Sơn gốc dầu, sơn PU, sơn xịt chứa hàm lượng VOC cao hơn nhiều so với sơn gốc nước, do sử dụng dung môi hữu cơ.

- Sơn gốc nước (acrylic, latex), VOC thấp hơn tuy nhiên khi mới sơn vẫn có mùi nhẹ do phụ gia.

Vì vậy, mùi sơn tường có độc không hay mùi sơn sắt có độc không phụ thuộc vào công thức: sơn PU và sơn xịt là nhóm nguy hiểm nhất, trong khi sơn gỗ - tuy loại - cũng có thể ô nhiễm.

>>> ĐỌC THÊM: Hóa Chất Độc Hại Là Gì? Định Nghĩa, Phân Loại Và Cách Phòng Tránh

Dấu hiệu ngộ độc và cách xử lý

Khi tiếp xúc với mùi sơn nhiều có độc không, cơ thể sẽ biểu hiện qua các triệu chứng rõ rệt. Dưới đây là các dấu hiệu ngộ độc theo nhóm.

Dấu hiệu ngộ độc mùi sơn dễ nhận biết

Triệu chứng hô hấp

Khi bạn tiếp xúc với mùi sơn - đặc biệt là mùi sơn xịt có độc không hoặc mùi sơn PU có độc không, hệ hô hấp sẽ bị kích thích bởi các hạt bay hơi, dẫn đến phản ứng viêm đường thở. VOC và các dung môi hữu cơ tác động trực tiếp lên niêm mạc mũi, họng, khí quản và phổi.

Triệu chứng phổ biến:

- Ho khan, ho dai dẳng sau khi tiếp xúc với mùi sơn.

- Khó thở, cảm giác tức ngực, thở hụt hơi.

- Rát họng, khô cổ, khàn tiếng.

- Ngạt mũi hoặc chảy nước mũi như cảm cúm.

- Có thể xuất hiện triệu chứng như hen suyễn nếu người đó có tiền sử dị ứng.

Đối tượng dễ bị ảnh hưởng:

- Trẻ em, người già, người có bệnh hô hấp mãn tính như viêm xoang, hen, viêm phế quản.

- Phụ nữ mang thai (hít mùi sơn có thể ảnh hưởng đến thai nhi nếu kéo dài và không có bảo hộ).

Cách xử lý:

- Rời khỏi khu vực có mùi sơn ngay lập tức nếu cảm thấy khó chịu.

- Mở cửa thông gió, bật quạt hút mùi hoặc sử dụng máy lọc không khí có màng than hoạt tính.

- Uống nước ấm để làm dịu cổ họng và hỗ trợ đào thải độc tố.

- Xông mũi bằng tinh dầu (bạc hà, khuynh diệp) nếu bị nghẹt mũi.

- Súc họng bằng nước muối sinh lý để giảm kích ứng.

- Nếu triệu chứng kéo dài hơn 24 - 48 giờ nên đi khám chuyên khoa để được chẩn đoán chính xác.

Triệu chứng thần kinh

Các dung môi như toluene, benzene, formaldehyde có trong sơn sắt, sơn PU, sơn xịt dễ xâm nhập vào máu qua hô hấp và ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương.

Triệu chứng thường gặp:

- Choáng váng, xây xẩm, mất thăng bằng.

- Buồn nôn, có thể kèm theo nôn mửa.

- Đau đầu âm ỉ hoặc nhói từng cơn.

- Mất khả năng tập trung, lơ mơ, phản xạ chậm.

- Trong trường hợp nghiêm trọng: có thể bị ngất xỉu, co giật, lú lẫn tạm thời.

Dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm:

- Đau đầu kéo dài > 2 ngày sau khi tiếp xúc mùi sơn.

- Chóng mặt kèm tụt huyết áp, ngất lịm.

- Có tiền sử động kinh, bệnh thần kinh mà triệu chứng tăng nặng sau khi phun sơn.

Cách xử lý kịp thời:

- Đưa người bị ngộ độc ra nơi thoáng khí.

- Cho nghỉ ngơi trong tư thế nằm, đầu kê cao, tránh di chuyển mạnh.

- Uống nước lọc hoặc nước đường.

- Không để người ngất nằm ngửa hoàn toàn.

- Nếu triệu chứng không thuyên giảm sau 1 giờ, gọi cấp cứu hoặc đến bệnh viện ngay để xử lý ngộ độc cấp tính.

Triệu chứng khác

Sơn gỗ có độc không? Câu trả lời sẽ là “CÓ”, nhất là khi bạn tiếp xúc với các loại sơn chứa isocyanate, epoxy hoặc acrylic. Chất này gây kích ứng da và niêm mạc mắt, đặc biệt khi bạn làm việc lâu dài mà không đeo găng tay, kính bảo hộ.

Triệu chứng dị ứng da:

- Nổi mẩn đỏ, mụn nước nhỏ ở vùng da tiếp xúc với sơn.

- Ngứa rát, bong tróc, khô da hoặc đau rát như bỏng nhẹ.

- Có thể lan rộng ra cánh tay, cổ nếu không xử lý kịp thời.

Triệu chứng kích ứng mắt:

- Mắt đỏ, chảy nước mắt liên tục.

- Cảm giác nóng rát, đau nhức trong hốc mắt.

- Nhìn mờ tạm thời do hơi dung môi làm tổn thương màng mắt.

Cách xử lý ngay lập tức:

- Đối với da

Rửa sạch vùng da dính sơn bằng nước mát + xà phòng trung tính, tránh kỳ cọ mạnh.

Lau khô và bôi thuốc dị ứng ngoài da.

Nếu có dấu hiệu nhiễm trùng (mưng mủ, đau nhức), cần đến bác sĩ da liễu.

- Đối với mắt:

Rửa mắt bằng nước muối sinh lý (NaCl 0.9%) liên tục trong 10 - 15 phút.

Không dụi mắt vì có thể gây trầy giác mạc.

Đeo kính râm để tránh ánh sáng và tiếp tục theo dõi.

Nếu đau, chảy nước mắt nhiều hoặc giảm thị lực: đến bệnh viện chuyên khoa mắt ngay.

Thiết bị bảo hộ cần thiết

Khi thi công sơn hoặc tiếp xúc với môi trường có chứa hơi sơn, việc sử dụng đúng thiết bị bảo hộ cá nhân (PPE) là cực kỳ quan trọng để giảm thiểu tối đa nguy cơ phơi nhiễm với các hợp chất hóa học độc hại. Dưới đây là những thiết bị bạn nên có khi tiếp xúc với mùi sơn:

Khẩu trang chuyên dụng

Khẩu trang chuyên dụng bảo vệ đường hô hấp khỏi bụi sơn, VOC, hơi dung môi và các hạt sơn li ti trong không khí.

Khẩu trang chuyên dụng tiếp xúc với mùi sơn

>>> TÌM HIỂU CHI TIẾT: Khẩu Trang Bảo Hộ Lao Động Đủ Loại, Giao Ngay TPHCM - An Toàn Việt

Các loại khẩu trang phổ biến:

- Khẩu trang N95/99:

Lọc được ít nhất 95 - 99% bụi mịn và một phần khí độc.

Dùng trong môi trường có bụi sơn hoặc khi sơn tường có mùi nhẹ, không chứa VOC cao.

Không đủ hiệu quả nếu phun sơn, sử dụng sơn PU hoặc sơn xịt có nồng độ VOC cao.

- Khẩu trang than hoạt tính:

Có thêm lớp than hoạt tính giúp hấp thụ một phần hơi dung môi.

Thích hợp khi tiếp xúc ngắn hạn với sơn gỗ, sơn sắt trong không gian mở.

Tuy nhiên, khả năng bảo vệ vẫn hạn chế trong môi trường khép kín hoặc khi ngửi mùi sơn nhiều có độc không.

- Khẩu trang chuyên dụng lọc hơi hữu cơ:

Thiết kế kín mặt, gắn bộ lọc hơi

Dành cho công việc phun sơn PU, sơn xịt hoặc sơn công nghiệp có độc tính cao.

Có thể tái sử dụng, nhưng cần thay lõi định kỳ.

Lưu ý khi sử dụng:

- Không dùng khẩu trang y tế thông thường khi làm việc với sơn, vì không lọc được khí độc.

- Khẩu trang phải vừa khít mặt, không hở ở hai bên má hoặc dưới cằm.

- Sau mỗi lần dùng, khẩu trang nên được phơi khô thoáng (nếu là loại tái sử dụng).

Mặt nạ phòng độc

Mặt nạ phòng độc ngăn chặn 100% các khí VOC, hơi dung môi hữu cơ, isocyanate và các chất độc hại trong sơn xâm nhập vào hệ hô hấp.

Mặt nạ phòng độc phù hợp với người sử dụng khi tiếp xúc với sơn

Các loại mặt nạ:

- Mặt nạ nửa mặt

Che phần mũi và miệng, có gắn bộ lọc hơi hữu cơ.

Phù hợp với công việc như sơn đồ gỗ, sơn PU hoặc phun sơn trong nhà xưởng.

Ưu điểm nhẹ, dễ sử dụng, có thể gắn thêm kính bảo hộ riêng.

- Mặt nạ toàn mặt

Che toàn bộ mặt: mũi, miệng và mắt bảo vệ hô hấp lẫn niêm mạc mắt khỏi hơi sơn.

Phù hợp cho các công việc có rủi ro cao như phun sơn PU, sơn xịt, sơn công nghiệp hoặc khi làm việc lâu trong phòng kín.

Có thể dùng kèm phin lọc kép (hơi hữu cơ và bụi mịn).

Cách sử dụng và bảo trì

- Đeo trước khi bước vào khu vực sơn, đảm bảo không bị hở.

- Vệ sinh mặt nạ sau mỗi ca làm, lau khô kỹ.

- Thay lõi lọc định kỳ theo hướng dẫn nhà sản xuất.

- Tuyệt đối không dùng lại lõi lọc đã hết hạn hoặc có mùi sơn bán quá nặng.

Găng tay cao su

Găng tay cao su giúp ngăn sơn và dung môi ăn mòn da tay, gây bỏng hóa học hoặc dị ứng. Giữ tay sạch, tránh hấp thụ hóa chất qua da, một trong những đường ngộ độc phổ biến.

Găng tay cao su ngăn dung môi ăn mòn da tay

>>> MUA NGAY SẢN PHẨM: Găng Tay Bảo Hộ Lao Động Đủ Loại CHÍNH HÃNG Giá Sỉ

Các loại găng tay cao su:

- Găng tay nitrile chịu hóa chất tốt, không gây kích ứng.

- Găng tay PVC dày chống thấm, bám tốt, phù hợp môi trường thi công ẩm ướt.

- Găng tay neoprene bền, chống dung môi mạnh, thích hợp thi công sơn công nghiệp.

Lưu ý khi sử dụng:

- Không dùng găng tay mỏng, dễ rách như latex thông thường.

- Rửa sạch tay trước, sau khi đeo để tránh nhiễm khuẩn.

- Nếu có lỗ nhỏ, cần thay ngay, tránh để hóa chất thấm qua.

Quần áo bảo hộ chống hóa chất

Quần áo bảo hộ chống hóa chất bảo vệ toàn cơ thể

Quần áo bảo hộ chống hóa chất bảo vệ toàn bộ cơ thể khỏi sơn bắn, khí độc bám trên bề mặt da, quần áo. Tránh tích tụ mùi sơn, giữ cơ thể sạch sẽ sau thi công.

Các loại quần áo nên dùng:

- Độ liền thân phủ PE hoặc Tyvek cản khí độc, không thấm sơn, dễ vệ sinh.

- Quần áo phủ nhựa PVC hoặc PP không dệt nhẹ và không thấm nước.

- Kèm thêm kính bảo hộ (chống sơn vào mắt), bao giày chống hóa chất.

Lưu ý khi sử dụng:

- Chọn size vừa vặn, không quá rộng dễ vướng víu khi làm việc.

- Giặt hoặc lau sạch sau mỗi lần sử dụng, không để tồn đọng sơn khô.

- Không sử dụng đồ bảo hộ thông thường (áo mưa, quần áo vải dày), không hiệu quả trong môi trường có hơi hóa chất.

Qua bài viết trên, có thể trả lời được câu hỏi “Mùi sơn có độc không?” thì câu trả lời sẽ là “CÓ”, đặc biệt là khi tiếp xúc thường xuyên với các loại sơn tường, sơn sắt, sơn PU, sơn gỗ hoặc sơn xịt mà không có biện pháp bảo vệ đúng cách. Hợp chất hóa học trong sơn có thể gây tổn thương hô hấp, hệ thần kinh, dị ứng da và nhiều biến chứng sức khỏe lâu dài.

Hãy chủ động nhận biết sớm các dấu hiệu ngộ độc, trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ và luôn thi công sơn ở nơi thông thoáng. Nếu bạn đang tìm kiếm thiết bị bảo hộ chính hãng, đạt tiêu chuẩn chống hóa chất, giá tốt, hãy tham khảo ngay Bảo Hộ An Toàn Việt - đơn vị cung cấp khẩu trang chuyên dụng, mặt nạ phòng độc, găng tay nitrile… đáp ứng nhu cầu cho cả cá nhân lẫn công trình chuyên nghiệp.